vrijdag 30 januari 2015

La Calisto - Francesco Cavalli

LA CALISTO is een 17de -eeuwse opera van Francesco Cavalli op een libretto van Giovanni Faustini. De opera ging in première op 28 november 1651 in het Teatro Sant'Apollinare. te Venetië
Het stuk is gebaseerd op een verhaal uit de Griekse mythologie. De personages zijn goden en halfgoden, maar niets menselijks is hun vreemd.

De personages
Giove of Jupiter is de oppergod en notoir rokkenjager
Calisto is de dochter van koning Lycaonvan Arcadië en maagdelijke volgelinge van Diana, godin van de jacht
Mercurio of Mercurius is de god van de reizigers en de handelaars en rechterhand van Giove
Endimione Endymion is de uitverkoren herder van Diana, Om hem voor haar alleen te hebben zonder dat iemand daar weet van heeft dompelt ze hem in een eeuwige slaap
Diana godin van de jacht, en geliefde van Endimione
Linfea volgelinge van Diana
Silvano: god van het woud Pane of te wel Pan: god van de herders Giunone Juno, de echtgenote van Giove
Ten slotte komen er nog een sater in voor (il satirino) een furie en allegorische figuren als Natura Natuur, Destino Lotsbestemming en Etternità Eeuwigheid.

Synopsis
In de PROLOOG horen we hoe Destino Natura en Etternità ervan weet te overtuigen dat Calisto een plaats verdient aan het firmament tussen de sterren.

Eerste bedrijf
De wereld gaat gebukt onder de gevolgen van de oorlog tussen de mensheid en de goden. Giove en Mercurio trachten op aarde orde op zaken te houden. Giove heeft een oogje op Calisto, die jammert dat er geen drinkbaar water is. Zij geeft Giove hiervan de schuld. Onmiddellijk laat hij een bron ontspringen en maakt ongehoorde avances bij haar. Zij is echter een volgelinge van Diana, en heeft verklaard dat zij als maagd zal sterven. Verontwaardigd wijst Calisto Giove af. De listige Mercurio adviseert Jupiter om de vorm van Diana aan te nemen. Calisto zal voor haar godin zeker zwichten. Het snode plan lukt. Calisto laat haar de kusjes van haar geliefde godin welgevallen.

Endymione is ook verliefd op de kuise Diana. Als zij ten tonele verschijnt in het gezelschap van Linfea en haar nimfen, kan hij zijn gevoelens niet langer verbergen wat Linfea dan weer onnoemelijk boos maakt. Diana behandelt Endymione eerder koeltjes vooral om te verbergen dat zij in feite een ferme boon voor hem heeft. Calisto vervoegt Diana en haar nimfen nog steeds in extase van plezier door de kusjes die zij en Diana hebben uitgewisseld. Diana (de echte) is begrijpelijk in de war. Zij beschuldigt Calisto ervan een opdringerig wicht te zijn, en stuurt haar wandelen.

Ook Linfea zou graag een lief hebben. Een kleine sater Satirino stelt zichzelf voor als oplossing voor dat probleem. Samen met Silvano, god van het bos, tracht hij vervolgens Pane, de god van de herders, die hevige pijnen lijdt door zijn onbeantwoorde passie voor Diana, nieuwe levenslust in te blazen.

Tweede bedrijf
Endymione wil dicht bij Diana zijn en ziet haar in de vorm van de maan. Wanneer hij slaapt kan Diana haar gevoelens voor hem niet onderdrukken. Zij kust Endymione, die onmiddellijk wakker wordt, en de realiteit even leuk vindt als de droom. Hebbes, denkt hij.

Satirino die van op afstand de zaak heeft gevolgd, maakt zich de bedenking 'la donna e mobile'.
Giove's jaloerse halve trouwboek Giunone denkt dat haar echtgenoot met zijn bezoek aan de aarde wat meer op het oog heeft dan het welzijn van de mensheid en gaat op haar beurt er een kijkje nemen. De eerste die ze op het lijf loopt is Calisto die onmiddellijk vertelt dat ze over haar toeren is omdat Diana eerst zo lief was tegen haar, en nu niet meer van haar moet weten. Giunone haar goddelijke frank valt onmiddellijk: Giove zit achter de zaak en uiteraard achter Calisto. Ze krijgt trouwens het bewijs mooi aangereikt wanneer Giove in de gedaante van Diana samen met Mercurio een nieuw treffen met Calisto voorbereiden. Giunone zweert wraak op de arme Calisto.

Voor Giove (nog altijd look-a-like van Diana) er vanonder kan muizen voor zijn afspraakje met Calisto, staat Endymione voor zijn neus. Hij denkt natuurlijk met Diana te maken te hebben en ratelt maar door over de knuffels en kusjes die ze eerder uitwisselden, hiermee natuurlijk aan de verkeerde verklappend dat Diana misschien toch niet zo kuis is al zij ieder wil laten geloven. Pane, Silvano en Satirino trappen ook in de vermomming van Giove. Zij denken dat ze Diana hebben betrapt met haar lief. Ze nemen Endymione gevangen en dreigen hem te vermoorden. Mercurio overtuigt Giove ervan te doen of zijn neus bloedt en het hazenpad te kiezen. Endymione, harteloos in de steek gelaten door zijn 'Diana', is levensmoe. Linfea daarentegen kickt blijkbaar op de hele toestand, want met meer ijverig dan te voren gaat zij op mannenjacht.

Derde bedrijf

Calisto wacht vol verwachting op "Diana" op het afgesproken uur. Maar o ramp, daar komt Juno vergezeld van een furie en zij verandert Calisto in een beer. Voila In die vorm zal Jupiter zijn nimfje wel laten staan. Jupiter wil hoe dan ook Caliso een goddelijke status geven. Helaas kan hij haar haar vroegere vorm niet teruggeven, maar als haar leven op aarde als beer ten einde is, zal hij haar een plaats geven aan de sterrenhemel.

Intussen heeft de echte Diana Endymione gered uit de handen van Pan en Silvanus, die daardoor toch wel wat bedenkingen hebben over haar "kuise' omgang met mannen. Diana beslist Endymion als lief te houden rustend in de bergen in een eeuwige slaap.

Om Calisto een idee te geven van haar toekomst toont Jupiter het firmament in al zijn schoonheid waar haar plaats in het sterrenbeeld van de grote beer veilig is. Jupiter en Calisto nemen afscheid van elkaar. Hij keert terug naar Juno en Calisto gaat als beer naar de aarde.

De uitgezonden versie is een productie van de de koninklijke Muntschouwburg te Brussel van 1993. 

De voornaamste rollen werden vertolkt door:
Calisto Maria Bayo sopraan
Giove Marcello Lippi bariton
Mercurio Simon Keenlyside bariton
Endimione Graham Pushee contratenor
Diana Alessandra Mantovani sopraan

Concerto Vocale o.l.v. René Jacobs

Programmasamensteller

Vera Caremans

Geen opmerkingen:

Een reactie posten